Komitet Nauk Geologicznych PAN, tl;dr

February 10, 2020

Aktualizacja (13/02/2020): Skontaktował się ze mną jeden z członków Komitetu Nauk Geologicznych przekazując, że treść stanowiska nie odzwierciedla poglądów obecnego Komitetu. Stanowisko przyjęto 11 dni przed wyborami w PAN, w wyniku których skład KNG zmienił się diametralnie (pozostało w nim tylko 7 z 32 geologów podpisanych pod stanowiskiem). Podkreślam więc, że tam gdzie w moim komentarzu piszę o “KNG” albo o “członkach KNG”, mam na myśli tylko autorów opublikowanego stanowiska.

Pomysł przegłosowywania takiego dokumentu tuż przed upływem kadencji KNG pozostawiam do oceny czytelnikom, i mam nadzieję że nowy Komitet wróci niebawem do tego tematu.

Komentarz w formie jednego dokumentu pdf można ściągnąć stąd, dopisałem do niego krótkie podsumowanie poniżej, jakby komuś nie chciało się przebijać przez trzydzieści kilka stron tekstu.

Dzięki geologii wiemy, że klimat naszej planety wielokrotnie się zmieniał w bliższej i odległej przeszłości. Zmiany te były powodowane różnymi czynnikami: wahaniami aktywności słonecznej, periodycznymi zmianami orbity ziemskiej, erupcjami wulkanicznymi, a także zmianami zawartości gazów cieplarnianych w atmosferze. Badania paleoklimatyczne (w tym modelowanie klimatu Ziemi w odległej przeszłości) umożliwiają nam stawianie i weryfikowanie hipotez dotyczących przyczyn tych zmian klimatu, jednak ze względu na niepewności dotyczące rekonstrukcji stanu środowiska sprzed tysięcy czy milionów lat, nie zawsze jest możliwe ustalenie ponad wszelką wątpliwość jak i dlaczego zmieniał się klimat w przeszłości geologicznej planety.

Dla odmiany, obecne zmiany klimatu możemy obserwować bezpośrednio dzięki globalnej sieci stacji meteorologicznych, radiosond, radarów, satelitów, samolotów, statków, boi, pływaków i dronów oceanograficznych. Obserwacje i pomiary, w połączeniu z teoretycznym opisem procesów zachodzących w systemie klimatycznym, umożliwiają nam zdiagnozowanie przyczyn globalnego ocieplenia zachodzącego od ponad 100 lat, i wykazanie ponad wszelką wątpliwość, że odpowiedzialna jest za nie emisja gazów cieplarnianych, przede wszystkim spalanie węgla, ropy i gazu. Tempo współczesnej, antropogenicznej zmiany klimatu jest pod wieloma względami bezprecedensowe w skali przynajmniej kilku milionów lat.

Nie jest to tylko opinia klimatologów czy fizyków atmosfery; z diagnozą taką zgadzają się również badacze zajmujący się badaniem klimatu w odległej przeszłości, a także instytucje i organizacje zrzeszające geologów i innych specjalistów z zakresu nauk o Ziemi. Powszechna akceptacja antropogenicznych przyczyn globalnego ocieplenia jest widoczna chociażby w treści współczesnych podręczników, również do geologii.

Na tym tle stanowisko Komitetu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk szokuje nie tylko treścią, ale i formą, w tym selektywnym doborem źródeł i skromną bibliografią. Jasne jest, że jego autorzy nie znają się na większości zagadnień o których napisali, nie konsultowali się ze specjalistami, ani nie robili systematycznego przeglądu literatury. W wielu przypadkach pisali “z głowy”, w oparciu o analizę znalezionych w internecie wykresów metodą “na oko”, a tam gdzie cytowali jakąś literaturę naukową, to często bez zrozumienia, albo były to prace dawno już zdezaktualizowane.

Nie będę spekulować nad przyczynami takiego stanu rzeczy, i nie mam złudzeń że bez wymiany pokoleniowej nie ma co liczyć na głębszą refleksję członków Komitetu. Na szczęście dzisiaj widać wyraźniej niż kiedykolwiek, jak bardzo oderwane od świata nauki jest część środowiska polskich geologów, i pozostaje mi mieć nadzieję, że opinia KNG szybko zostanie zapomniana jako wstydliwy relikt ostatniego bastionu denializmu klimatycznego.